Zuid-Soedan: 10 jaar onafhankelijkheid en medische noodhulp

Bij het uitroepen van de onafhankelijkheid worstelde de nieuwe republiek met minstens 30 humanitaire noodsituaties. Het land werd opgeslokt door steeds heftiger wordende confrontaties tussen gemeenschappen en conflicten in de grensgebieden met Soedan laaiden op. Ondanks deze uitdagingen waren de eerste jaren na de onafhankelijkheid een tijd van optimisme, en voor het grootste deel van het land was het een periode van relatieve vrede.

Deze relatieve vrede werd minder dan twee jaar na de onafhankelijkheid wreed verstoord. In december 2013 brak er een burgeroorlog uit. De kwetsbaarheid van het nieuwe land kwam snel aan het licht. ‘Er kwam onafhankelijkheid in 2011. De hele bevolking was blij. We waren blij omdat er een nieuw land was geboren... maar al deze hoop en dromen waren ineens niet meer,’ vertelt onze medewerker Yambio in augustus 2019.

Het 5 jaar durende conflict heeft naar schatting aan 400.000 mensen het leven gekost. Het merendeel door etnische en politiek gemotiveerde aanvallen op burgers, waaronder kinderen en ouderen. Seksueel en gender gerelateerd geweld werd ingezet als oorlogswapen.

Sinds de onafhankelijkheid zijn 24 van onze medewerkers in Zuid-Soedan omgekomen door geweld, waarvan vijf tijdens hun dienst. Onze medewerkers, alle patiënten die we helpen en hun gemeenschappen zijn direct of indirect getroffen door het aanhoudende conflict en geweld.

Het geweld verstoort de toegang tot medische zorg. Ook blijven routine vaccinaties achter. Dit terwijl het risico op overdracht van ziekten en de voedselonzekerheid toeneemt. De mensen op de vlucht voor het geweld leven in erbarmelijke omstandigheden met geen of weinig toegang tot schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen. Dit resulteert in mazelen, hepatitis C en cholera-uitbraken. Er was op een gegeven moment een periode waarin per dag 3 tot 5 kinderen per dag stierven aan vermijdbare of goed te behandelen ziekten als malaria.

Miljoenen mensen in Zuid-Soedan zijn herhaaldelijk blootgesteld aan traumatische gebeurtenissen. Onze teams zijn getuige geweest van een toename van het aantal zelfmoordpogingen. Tot vandaag de dag werken we met patiënten die te maken hebben met posttraumatische stressstoornissen.

‘Het moeilijkste om Zuid-Soedanees te zijn, is de angst. Ze slapen met een oog open. Mensen voelen zich niet meer zo vrij als toen ze voor het eerst de onafhankelijkheid kregen,’ aldus een van onze medewerkers in Mundri (aug, 2019).

De impact van de langdurige conflicten en terugkerende humanitaire crises wordt verergerd door een zwak gezondheidszorgsysteem. In veel gebieden zijn ziekenhuizen en klinieken verwoest of verwaarloosd. In 2020 waren 1.300 van de ongeveer 2.300 zorginstellingen niet in bedrijf. Minder dan de helft (44 procent) van de totale bevolking en slechts 32 procent van de mensen op de vlucht in eigen land woont binnen vijf kilometer van een functionerende medische kliniek.

Ondanks het vredesakkoord uit 2018 en de vorming van een verenigde regering begin 2020, blijft de situatie in veel gebieden onstabiel. Tot vandaag de dag laaien nieuwe en oude conflicten op en is er sprake van gevechten en geweld in verschillende regio’s.

Naar schatting hebben 8,3 miljoen mensen - 2/3 van de bevolking - dringend humanitaire hulp en bescherming nodig. Ruim 2,2 miljoen Zuid-Soedanezen zijn gevlucht naar buurlanden. Dit is de grootste vluchtelingencrisis op het continent Afrika. Binnen de eigen landsgrenzen zijn 1,6 miljoen mensen op de vlucht. Hierdoor blijft het land nu en in de toekomst kwetsbaar voor humanitaire crises.

‘Mijn hoop voor de komende 10 jaar is dat we een gemeenschap vormen waar we vrij kunnen samenleven. Waar ik gewoon kan bewegen zonder enige beperking, waar ik mijn gevoelens kan uiten, aan iedereen, ongeacht ras of stam. Dat is de samenleving waar ik de komende 10 jaar naar verlang. Wij als jonge generatie moeten de generatie die na ons komt inspireren,’ aldus een van onze medewerkers uit Zuid-Soedan.

De leiders van Zuid-Soedan moeten alles in het werk stellen om de veiligheid en beveiliging van de burgers te waarborgen en een omgeving te creëren die bevorderlijk is voor het verlenen van humanitaire hulp, ongeacht welke politieke agenda dan ook. Terwijl de jonge natie het volgende decennium ingaat, blijven onze teams zich inzetten voor de bevolking van Zuid-Soedan.