'We hebben allemaal een toekomst'

Nachtmerries, bedplassen en andere signalen van trauma en stress. Myriam werkte, samen met een psycholoog van Artsen zonder Grenzen, met kinderen tussen de 8 en 17 jaar. ‘Zij ontvluchtten geweld, oorlog, vervolging en armoede en staken de Egeïsche Zee over. Nu zijn ze in Moria, in een overbevolkt, onveilig en onhygiënisch kamp. Wachtend om verder te mogen reizen naar het vaste land.’ In psychotherapeutische sessies leren ze kinderen omgaan met hun emoties.

Een bijzonder onderdeel van de therapie was het vertellen van verhalen. Samen werkten de kinderen aan een boek. De personages waren fictief, maar de kinderen verwerkten hun eigen verhalen in het boek ‘Een 14-jarige jongen vertelde ons dat hij hoofden op staken zag in zijn buurt. Een ander kind beschreef de gruwelijkheden die hij had gezien in de lokale gemeenschap. Het was erg ontroerend om deze kinderen te helpen met hun verhalen. Het voelde alsof we geschiedenis schreven, vanuit het perspectief van een kind.’

‘We lazen het boek voor in een speciale ceremonie, voor familie en vrienden. Het was erg emotioneel. Veel ouders waren geschokt toen ze beseften hoeveel hun kinderen hadden onthouden van de oorlog en de reis naar Griekenland.’

De kinderen vertelden over het verdriet dat ze voelen omdat ze niet gedag hebben kunnen zeggen tegen hun vrienden, familie en klasgenootjes. ‘In een van de verhalen schrijft een personage een afscheidsbrief aan iedereen die hij achter moest laten. Toen we de brief voorlazen tijdens de ceremonie, huilden we allemaal.’

‘Veel kinderen aarzelen om hun emoties te tonen, ze willen hun omgeving er niet mee belasten,’ zegt Myriam. ‘Een 17-jarige jongen vertelde ons dat hij, als oudste broer, moest blijven lachen en zijn gevoelens moest verbergen voor zijn familie. Hij zei dat hij erg dankbaar was voor een veilige plek om te praten. Waar hij zich geen zorgen hoefde te maken of hij iemand verder van streek maakte.’

Tijdens de sessies praatte Myriam met kinderen die hun vaders hadden verloren. ‘Een 9-jarig meisje zei: “Ik denk dat ik me nooit meer gelukkig ga voelen.” Het was hartverscheurend om dit te horen van iemand die zo jong is en nog haar hele leven voor zich heeft. Toch leken de meeste kinderen gelukkiger na enkele therapiesessies. Ze praatten nog steeds over hun vaders, maar focusten zich meer op de blije herinneringen in plaats van hoe ze hun vaders waren kwijtgeraakt.’

‘Het was mooi om te zien hoe de kinderen tot leven kwamen en elkaar hielpen met hun verhalen. In het begin keken ze echt nog de kat uit de boom, maar uiteindelijk hielpen ze elkaar enorm. Ze zorgden er echt voor dat ieders verhaal in het boek kwam. Uiteindelijk maakte het niet uit waar ze vandaan kwamen. Ze vertelden elkaars verhalen alsof ze één waren.’

‘We hebben veel gepraat over de dromen van de kinderen en wat ze gaan doen als dit voorbij is. Veel kinderen hebben al hoop, ze moeten die vast zien te houden,’ vertelt Myriam. ‘Een tiener legde het perfect uit. “Ja, ik heb 6 jaar van mijn leven verloren. Maar dat ga ik inhalen. We hebben allemaal een toekomst voor ons. We hebben dromen die we najagen. Ik ben ervan overtuigd dat meer getalenteerde vluchtelingen die gaan waarmaken.”