Missing Maps: hoe het allemaal begon

In 1854 was dit de realiteit in Londen. Epidemioloog John Snow schreef de adressen van cholerapatiënten op, gaf deze aan op een kaart van de stad en spoorde zo de bron op: een besmette waterpomp in de wijk Soho. De pomp werd direct dichtgedraaid en de uitbraak kwam ten einde.

Ruim 150 jaar later: een enorme cholera-epidemie woedt in Haïti. Onze landencoördinator Ivan Gayton, gaat op zoek naar de meest accurate plattegronden van de zwaar getroffen hoofdstad Port-au-Prince. Wat blijkt: een paar maanden eerder maakten vrijwilligers geactualiseerde kaarten in de nasleep van de aardbeving van januari 2010. Het gaat om het Humanitarian OpenStreetMap Team: zij willen hulporganisaties helpen door gratis, actuele landkaarten te maken. Hiervoor maken ze gebruik van een vrij toegankelijke database, de OpenStreetMap, waarin wereldwijd informatie over straten, rivieren, grenzen en gebieden wordt verzameld. Door middel van GPS-coördinaten worden locaties exact aangegeven.

Hierin zag Ivan Gayton een grote kans, want in de crisisgebieden waar wij werken, ontbreken vaak goede kaarten. Hulpverleners moeten het daarom veelal doen met handgetekende kaarten of vage aanwijzingen waar een dorp of een straat zich bevindt.

Ivan helpt het 'Missing Maps' project op te richten: een initiatief van Artsen zonder Grenzen, het Britse en Amerikaanse Rode Kruis en het eerder genoemde Humanitarian OpenStreetMap Team (HOT). Het doel: lege plekken op de kaart invullen.

Wij of het Rode Kruis vraagt om een actuele kaart van een specifiek crisisgebied. Vrijwilligersteams komen tijdens een zogenaamde 'Mapathon' bij elkaar om samen de contouren van gebouwen, wegen, rivieren of andere herkenningspunten van satellietkaarten als het ware over te tekenen op digitale, ruwe kaarten. Vervolgens lopen lokale vrijwilligers in het gebied rond met een uitdraai van deze kaarten om te checken of de informatie klopt en om straatnamen en andere details toe te voegen. Deze, nieuwe, informatie wordt dan op de digitale kaart aangepast of toegevoegd. Het resultaat: een gedetailleerde landkaart waardoor we gerichter en beter hulp kunnen verlenen.

Het Missing Maps project werd op 7 november 2014 officieel gelanceerd: vrijwilligers over de hele wereld brachten door de ebola-epidemie getroffen gebieden in West-Afrika in kaart. Doordat het dorp van herkomst van een ebolapatiënt goed wordt vastgelegd, kan het team beter de mensen opsporen die met de zieke in contact zijn geweest en dus mogelijk besmet zijn. Daardoor kunnen zij zichtbaar maken waar er veel ebolagevallen zijn en dus actie moet worden ondernomen.

Als onderdeel van deze actie stelde de hulpverleners van onze ebolakliniek in Magburaka, Sierra Leone, een mapping team van 24 gezondheidswerkers samen. In koppels van 2 reden zij op een motor naar dorpen toe. Zij kregen een smartphone mee met speciale software om ter plaatse GPS-coördinaten vast te leggen. Zij spraken met dorpshoofden en legden belangrijke gegevens vast als de naam van het dorp, telefoonnummers, het aantal inwoners en de locatie van de dichtstbijzijnde medische post. Binnen 2 weken wisten zij 950 dorpen in het Tonkolili-distict in kaart te brengen.

Andere gebieden volgden, onder meer in Zuid-Soedan en de Democratische Republiek Congo. Ook tientallen Nederlandse vrijwilligers hebben bijgedragen aan het in kaart brengen van crisisgebieden. Onder andere om in kaart te brengen waar tseetseevliegen, die de dodelijke tropische slaapziekte overbrengen, zich ophouden in de Centraal-Afrikaanse Republiek en om de kaart van Port-au-Prince in Haïti te actualiseren waar inmiddels veel bijgebouwd is en waar cholera nog steeds de kop opsteekt.

Op 14 februari 2015 organiseerde Erik Meerburg de eerste Nederlandse Mapathon op het forteiland GeoFort. Erik: 'Iedereen kan meedoen, je hebt geen ingewikkelde software of apparatuur nodig, alleen een laptop en een internetverbinding.'