'Een vaccin moet beschikbaar zijn voor iedereen'

‘Er wordt wereldwijd veel publiek geld geïnvesteerd in toekomstige vaccins. Dan zou het naar mijn idee vreemd zijn als het middel straks alleen beschikbaar wordt voor de rijkeren onder ons. Het vaccin moet toegankelijk zijn voor iedereen. Vooral in armere landen is de behoefte aan een vaccin groot. Daar zijn bijvoorbeeld geen beademingsapparaten of intensive care-units beschikbaar voor de behandeling van coronapatiënten.’

Veel landen hebben de intentie om een vaccin wijdverspreid beschikbaar te maken, maar zijn tegelijkertijd bang om niet te kunnen voldoen aan de noden van hun eigen bevolking. Daarom worden nu al miljoenen dosissen van toekomstige vaccins ingekocht bij farmaceutische bedrijven. ‘Hierdoor ontstaat een gevoel van schaarste wat maakt dat meer en meer landen hetzelfde doen. Dit proces is al in gang, en moeilijk terug te draaien’, legt Dimitri uit.

De MSF Access Campaign (Internationale campagne van Artsen zonder Grenzen om essentiële medicijnen beschikbaar te maken, red.) roept overheden daarom op om in ieder geval voorwaarden te stellen aan het geld dat ze investeren. Iets wat lang niet altijd gebeurd. Belangrijk is bijvoorbeeld het delen van kennis met andere producenten, transparantie in kosten en het garanderen van een eerlijke prijs voor het uiteindelijke product. Dit voorkomt de vorming van monopolies, waardoor farmaceuten buitensporige bedragen kunnen vragen voor hun vaccin. Mensen in veel landen waar wij werken dreigen hierdoor buiten de boot te vallen.

‘Elke dag zien onze hulpverleners hoe monopolies op geneesmiddelen de levens van mensen op het spel zetten. Neem bijvoorbeeld Hepatitis C, een vreselijke infectieziekte die miljoenen mensen treft. Onze teams hebben mensen aan de ziekte zien sterven, omdat een behandeling voor hen onbetaalbaar was. Een Amerikaanse farmaceut vroeg er € 40.000 voor. Onacceptabel, vonden wij. Na veel juridisch speurwerk bleek het patent op de behandeling onrechtmatig verkregen te zijn. Samen met andere organisaties hebben we het met succes aangevochten. Dit heeft de weg vrijgemaakt voor concurrerende producenten. Inmiddels is het medicijn door concurrentiewerking beschikbaar voor € 75. Een gigantisch verschil! Duizenden levens zijn hiermee gered.’

‘We helpen ook overheden in het onderhandelen met farmaceutische bedrijven. En als het nodig is, voeren we die gesprekken zelf. Zo was er een farmaceut die dreigde een miljardenclaim te leggen bij Oekraïne, voor het schenden van een patent. Ook voor een Hepatitis C behandeling. Wij zijn toen met dit bedrijf in gesprek gegaan. Oekraïne had te maken met een burgeroorlog en grote financiële problemen. En de noodzaak van het medicijn was enorm. Na meerdere gesprekken heeft het bedrijf de claim ingetrokken en kregen de mensen in Oekraïne alsnog toegang tot een betaalbare behandeling.’

‘Waar overheden een goed zicht hebben op de noden van hun eigen bevolking, weten wij wat er globaal speelt. Daar ligt onze meerwaarde. Onze teams werken in ruim 70 landen. Daardoor hebben we veel kennis van verschillende gezondheidssystemen, het juridische vlak en de ontwikkeling van geneesmiddelen. Een beslissing van één land heeft impact op mensen in andere landen. Daarom is het zo belangrijk dat alle landen samenwerken. Alleen dan kunnen we de coronapandemie stoppen. Het wijdverspreid toegankelijk maken van een toekomstig coronavaccin is daar een belangrijk onderdeel van. En daar blijft de Access Campaign zich voor inzetten.’