Op missie in Centraal-Afrikaanse Republiek: 'Ik leer altijd duizend nieuwe dingen'

'We zijn op het platteland, 200 kilometer verwijderd van Bangassou, een stad in het zuidoosten van de Centraal-Afrikaanse Republiek. De stad waar onze teams normaal gesproken hulp verlenen. We hebben vijf uur met de auto en nog eens vijf uur met de motor afgelegd om hier te komen. Het stadje waar we ons nu bevinden brengt gemeenschappen van verschillende godsdiensten samen. Het heeft een slechte reputatie. Het is moeilijk te bereiken en wordt bezet door verschillende gewapende groepen die het op grondstoffen als goud en diamanten hebben voorzien.'

'Voor de ongeveer 20.000 mensen die hier wonen, is er slechts één kleine kliniek beschikbaar. Er zijn hier verder geen humanitaire organisaties actief. Wel worden mensen behandeld met traditionele geneeskunde, voornamelijk met hulp van planten. Dit helpt zeker tegen bepaalde ziekten, maar de behoefte aan vaccinaties voor kinderen en spoedeisende hulp is enorm.'

'Dat is waarom we hier zijn. We willen een verwijssysteem opzetten voor patiënten die met spoed naar het ziekenhuis in Bangassou gebracht moeten worden. We bouwen een netwerk op van motorrijders die betaald worden om patiënten naar het ziekenhuis te brengen, 200 kilometer verderop. Waarom niet een netwerk van ambulances, vraag je je misschien af? Het antwoord is simpel: die kunnen onmogelijk op deze wegen rijden. Het wordt hard doorwerken want we hebben maar twee dagen om dit op te zetten.'

'Maar op een plek als deze kunnen we dat niet zomaar zelf doen. Ten eerste moeten we zorgen dat gewapende groepen die actief zijn in het gebied, ons ongehinderd doorgang verlenen. Daarvoor moesten we de twee generaals spreken. En twee, om draagkracht binnen de gemeenschap te creëren, ontmoeten we nu een groep van dorpshoofden, verenigingen van vrouwen en handelaars, religieuze autoriteiten en schoolbestuurders in een bloedheet schoolgebouw. We vertellen wie we zijn en wat we komen doen. En zij vertellen ons hoe de zorg op dit moment wordt geregeld. Ik hou van deze bijeenkomsten met mensen uit de gemeenschap. Ik leer altijd duizend nieuwe dingen.'

'Ook maken we kennis met de burgemeester. Ze is heel gastvrij en bedankt ons voor onze aanwezigheid nu ‘alle anderen ons in de steek hebben gelaten’. Ze kijkt echter bezorgd en vraagt ons om het dorp te verlaten via een omweg. Omdat ‘iemand die ons graag wil spreken daar op ons wacht’. Mijn collega en ik wisselen een blik uit, en besluiten te luisteren naar het verzoek. Verderop wachten leden van een van de gewapende groepen ons op. Er wordt ons gevraagd te stoppen en af te stappen. Vervolgens worden we begeleid naar de achtertuin van een huis. ‘Jullie hebben een bijeenkomst voor de gemeenschap georganiseerd, en we waren niet uitgenodigd’, zegt de generaal. ‘Wij horen ook bij de gemeenschap. We moeten aanwezig zijn.’

'Ik weet niet wat ik moet zeggen, maar het idee van gewapende mannen op de gemeenschapsbijeenkomsten zit me niet lekker. Ik ben bang dat het onze onafhankelijkheid in gevaar brengt. Maar gelukkig hoef ik niet te spreken. Mijn zeer ervaren Centraal-Afrikaanse collega neemt het woord: ‘Jullie worden altijd geïnformeerd over de inhoud van deze bijeenkomsten. Maar als je ook aanwezig wilt zijn, dan moet je in normale kleding komen, geen uniformen. Er kan maar één persoon van jullie groep komen, en wapens zijn verboden. Ook kan het zijn dat er een vertegenwoordiger van de andere gewapende groep aanwezig is. Dezelfde regels gelden voor iedereen.’ De generaal antwoordt: ‘We kennen jullie organisatie goed, en we zullen jullie regels respecteren.’ Wat een opluchting!'

'De volgende vergadering waren de leiders van de gewapende groepen aanwezig. Zonder militaire kleding en zonder wapens zaten ze rustig op hun stoel. Hopelijk heb ik over een tijdje meer ervaring, en maken dit soort gebeurtenissen minder indruk op me. Het heeft me wel geleerd hoe cruciaal onze principes zijn; neutraal, onpartijdig en onafhankelijk. Eenvoudig uit te leggen, maar in de praktijk zit dat toch soms iets ingewikkelder in elkaar.'

We werken al jaren in de Centraal-Afrikaanse Republiek. We zijn getuige van het voortdurende conflict, en maken ons ernstig zorgen om het extreme geweld. Niet alleen om de schotwonden en messteken, maar ook de indirecte gevolgen zijn groot. Zo kunnen kinderen met malaria of vrouwen met zwangerschapsvergiftiging vanwege de onveiligheid niet op tijd een ziekenhuis bereiken.