Afscheid nemen

Ik neem afscheid in een vreemde periode. Als ik op straat loop, zijn de straten rustig. De enige plekken waar het druk is, zijn de banken. Hier zijn lange rijen te zien. Alle vijfhonderd- en duizendroepiebiljetten werden onlangs van de een op andere dag ongeldig gemaakt. Ze kunnen omgewisseld worden naar grotere en kleinere biljetten. Het maakt dat de banken ontzettend druk zijn en vaak is het geld op. De grotere biljetten zijn bovendien helemaal niet handig om te hebben: winkels hebben niet genoeg wisselgeld.

Mijn Indiase collega’s vragen me ongerust of ons kantoor in Delhi contant geld kan regelen. Ook daar is het lastig. Het bemachtigen van geld door in een rij te gaan staan, kan een dag duren. In Moreh, de plaats waar we werken bij de Myanmarese grens, is het zelfs zwaarder. Daar staan mensen in de rij voor een token, waarmee ze hopelijk een dag later bij de bank terechtkunnen. Ondertussen gaat het werk in onze klinieken door; we kunnen ons personeel niet dagenlang missen. Ik zie hoe het personeel elkaar helpt en geld leent. Verbazingwekkend genoeg blijft de sfeer goed.

Naast het geldprobleem speelt in Manipur een economische blokkade. Lokale groepen hebben gesprekken met de overheid, ze voelen zich niet voldoende gesteund. De gesprekken gaan niet naar tevredenheid, wat ervoor zorgt dat wegblokkades niet worden opgeheven. De import naar Manipur ligt daarom stil. Tijdens mijn laatste rit van Moreh naar Churachandpur zag ik trucks geparkeerd naast de weg, vol met goederen. Ze stonden er al een week, de chauffeurs zaten in de berm. Na dat droevige plaatje voelde ik me wat bezwaard dat onze wagen wel mocht passeren. Daarnaast is door de blokkade benzine schaars en vijfmaal zo duur geworden. Autorijden is voor velen niet mogelijk meer. Ook voor patiënten is het lastiger geworden om onze kliniek te bereiken.

De laatste maanden in het project gingen desalniettemin goed. Onze klinieken, waar we duizenden patiënten behandelen, draaien volop. Het grootste deel van onze patiënten, die vaak zwaar werk in de rijstvelden hebben, heeft hiv. Zij zullen levenslang medicatie moeten nemen om goed te kunnen functioneren. Dit is voor hun van levensbelang. De negen counselors in mijn team hebben een uitgebreid takenpakket: naast de psychosociale begeleiding zijn dat ook het voorbereiden van patiënten op medische testen en het bieden van begeleiding bij de medische behandeling. Ruim honderd van onze patiënten zijn ook met hepatitis C-behandelingen begonnen.

Met de counselors heb ik gewerkt aan de kwaliteit van de behandelingen. Hun kennis van verslaving, waar veel van onze patiënten mee kampen, is ontzettend vooruitgegaan. En daarmee is hun motivatie gestegen. Ze vertellen me enthousiast hoe ze met patiënten over onderwerpen als trek en terugval spreken. Begrippen waar eerder bij mijn counselors verwarring of boosheid over kon zijn. Ze hebben geleerd dit niet meer te zien als de patiënt die zich niet aan zijn afspraak houdt, maar begrijpen nu beter wat de problematiek is waar de patiënt mee worstelt.

Het was leuk om deze omslag te zien. Dit onderwerp is ontzettend belangrijk voor dit project. Heroïnegebruik en het zelf brouwen van alcohol vinden veel plaats in de regio. Kennis over de mogelijke schadelijke effecten is echter minimaal. Counselors die patiënten helpen door ook te spreken over de dagelijkse gewoonten, zijn enorm gebaat bij het hebben van kennis over middelen en wat de gevolgen van deze middelen kunnen zijn. We hebben in rollenspellen geoefend, waarbij enkele counselors het aandurfden om zelf de patiënt te spelen. Het was een leuk en leerzaam proces.

Daarnaast hebben we veel gewerkt aan het brengen van structuur in behandelingen en in het werk zelf. Het is de cultuur hier dat de leidinggevende beslissingen neemt. Ik ben gewend dat verantwoordelijkheden genomen mogen worden door de counselors zelf. Op het moment dat de counselors merkten dat de behandelde arts en ik echt willen dat zij initiatief nemen, en in de overleggen spraken over hun observaties en ideeën, ontstond er een verandering. In behandelplanbesprekingen kwam meer inbreng van hun kant en de uitkomsten werden vervolgens ook uitgevoerd.

Het gaf ook de ruimte dat vragen gesteld mochten worden aan mij en de arts. Dit gaf goede discussies over de werking van medicatie, depressie, wel of niet een advies voor een opname in een kliniek en het betrekken van familieleden; belangrijke onderwerpen in de zorg voor patiënten met vaak complexe problematiek. Laatst werd een behandelplanbespreking zelfs met applaus beëindigd, nadat er door iedereen hard was gewerkt. De counselors hebben me beloofd om de veranderingen voort te zetten na mijn vertrek. Het zal gek zijn om hier niet meer elke dag in de zon over de zanderige wegen te lopen, de kinderen onderweg te begroeten en om de dagen te delen met mijn collega’s. Maar ik vertrek met een goed gevoel en ben trots op wat we hebben bereikt.