Noodhulp bedreigd door nieuwe antiterrorismewet

Het vooraf moeten vragen van toestemming door hulpverleners vertraagt noodhulp, ondermijnt de onafhankelijke status van humanitaire organisaties, en vergroot de risico’s voor hulpverleners. Deze organisaties vragen samen om een uitzondering voor humanitaire hulpverleners.

Humanitaire hulpverleners hebben als opdracht om slachtoffers van geweld en natuurrampen te redden. Het humanitair oorlogsrecht verplicht staten om humanitaire organisaties toe te laten tot crisisgebieden en te faciliteren bij hun levensreddende werk. Het vooraf vragen van toestemming om te mogen afreizen naar een crisisgebied staat daar haaks op. De Nederlandse overheid reserveert via dit wetsvoorstel het recht om te bepalen of en welke humanitaire organisaties naar een bepaald gebied mogen reizen. Het is onduidelijk op welke grond toestemming zal worden gegeven of afgewezen. Hiermee komen de grondbeginselen onafhankelijkheid en onpartijdigheid van hulporganisaties in het geding.

Deze grondbeginselen bepalen in grote mate of hulpverleners in conflictgebieden toegang krijgen tot mensen in nood. En of zij het vertrouwen krijgen van de aanwezige strijdende partijen. Hoe zullen deze partijen in de toekomst kijken naar Nederlandse hulpverleners en Nederlandse humanitaire organisaties, wanneer zij weten dat de Nederlandse overheid hen explicit toestemming heeft gegeven om in ‘hun’ gebied te werken?

Humanitaire hulp in conflictgebieden waar ook terrorisme plaatsvindt is noodzakelijk. Denk bijvoorbeeld aan de oorlog en humanitaire crisis in Syrië. Hulpverleners zullen voortaan moeten wachten op toestemming om af te reizen naar dit soort gebieden. Dit vanwege het feit dat ze zijn aangemerkt als 'terroristisch'. Deze beperking raakt ook journalisten. Het vragen van toestemming om af te reizen is een inbreuk op hun onafhankelijkheid.

Het is onbegrijpelijk dat het niet tot onze politiek is doorgedrongen dat humanitaire hulp kwetsbaar is en beschermd moet worden. De onwil om tot een logische oplossing te komen is verontrustend. Het gaat voorbij aan decennialange ervaringen van humanitaire organisaties in de meest gewelddadige crises. De enige logische conclusie - en juiste weg - is dat er een uitzondering in de wet moet worden opgenomen. In het huidige wetsvoorstel is deze wel opgenomen voor diplomaten, de VN, de EU en medewerkers van het Rode Kruis, maar niet voor hulpverleners in het algemeen.

De wet gaat op 24 september voor behandeling naar de Eerste Kamer. We rekenen op de Senaat om deze wet voor verbetering terug te sturen naar de tekentafel. Zodat Nederland zijn verplichtingen volgens het humanitair oorlogsrecht nakomt, en niet met de ene hand tegenwerkt wat het met de andere belijdt.

Namens Dutch Relief Alliance (DRA): Annelies Claessens, voorzitter; Michiel Servaes, algemeen directeur Oxfam Novib; Pim Kraan, directeur Save the Children en Nelke Manders, algemeen directeur Artsen zonder Grenzen.