Psychische zorg voor mensen in Gaza

De twaalfjarige Mohanned zat op 11 mei met zijn tante in de auto, toen een luchtaanval de straat trof waar ze doorheen reden. Mohanned overleefde de ontploffing, maar liep door granaatscherven verwondingen op aan zijn hoofd, arm en buik. ‘Kijk naar hem’, zegt zijn vader, Elsabea Musabeh. Terwijl hij hij het shirt van zijn zoon optilt, verschijnt een dik verband om Mohanneds middel. ‘Hij is nog maar een kind. Waar heeft hij dit aan verdiend?’ Mohanned werd een aantal weken geleden uit het ziekenhuis ontslagen. Sommige van zijn verwondingen zijn genezen, maar zijn trauma is nog vers. ‘Hij praat niet graag over het incident vanwege de herinneringen die het oproept’, zegt Elsabea. ‘Maar hij herinnert zich alles.’

De intensieve Israëlische bombardementen in mei duurden elf dagen. Voor de meeste Palestijnen in Gaza was het niet de eerste keer dat ze dit mee hebben gemaakt. De angst voor je leven, het beeld van je huis dat in puin ligt en de economische crisis die onvermijdelijk volgt hebben een grote impact op de mentale gezondheid van mensen. Vooral als het bovenop een eerder trauma komt. Het wordt steeds lastiger om te verwerken. Naar schatting lijdt 40 procent van de jongeren hier aan een depressie, 60-70 procent aan een posttraumatische stressstoornis en 90 procent aan andere stressgerelateerde aandoeningen.

Toen ‘s nachts haar huis gebombardeerd werd, wisten Salma Shamali (36 jaar), haar man en hun zeven kinderen maar net weg te komen. ‘We hoorden minstens 15 explosies’, vertelt Salma. ‘We waren allemaal in dezelfde kamer, de kinderen lagen te slapen. Ineens stortte een deel van het huis in, bovenop ons. Het was chaos, we begrepen het niet. Niemand heeft ons gewaarschuwd of geëvacueerd.’ Na enkele uren strompelend door het donker bereikten ze een nabijgelegen busstation, waar ze vijf uur lang hebben geschuild. Toen ze terugkwamen bij hun huis, zagen ze dat het compleet verwoest was.

In Gaza heeft iedereen het mentaal zwaar te verduren. Ook de hulpverleners. Hun veerkracht wordt dagelijks op de proef gesteld. Ze helpen anderen met het verwerken van trauma’s, veroorzaakt door gebeurtenissen die zij zelf ook hebben moeten doorstaan. Amira Karim is geestelijk gezondheidsadviseur in onze kliniek in Gaza-stad, waar ze psychologische ondersteuning biedt aan patiënten. Het werk roept bij haar oude trauma’s op. ‘Ik herinner me die extreme angst voor de dood’, vertelt ze. ‘En hoe mijn kinderen me stevig vasthielden als er vlakbij huis bommen ontploften. We hadden het gevoel dat dit de laatste minuten van ons leven waren. Ik probeer nu vooral kalm te blijven, en de hoop niet te verliezen.’

Psycholoog Mahmoud Zeyad Awad vertelt: ‘De afgelopen periode heb ik mijn best gedaan om iedereen die ik kon bereiken te helpen. Mijn patiënten, collega's, vrienden en familie. Ondertussen moest ik het verlies van twee vrienden verwerken. Maar zien dat patiënten zich beter voelen, geeft me kracht om dit werk te blijven doen. Ik ben er alleen bang voor het moment dat ik het zelf mentaal niet meer aan kan. En dat ik dan mijn patiënten in de steek moet laten.’

Onze teams zien het aantal zelfmoorden en pogingen daartoe flink toenemen. Daarom hebben we de psychische hulpverlening in Gaza opgeschaald.