De ‘poepfabriek’ als milieuvriendelijk alternatief

‘Als latrines vol zijn, sluiten we ze permanent of verwijderen we het fecale slib. Fecaal slib bestaat uit ontlasting, maar ook uit urine, water en toiletpapier. Het verwijderen ervan gebeurt door de latrines leeg te pompen, het slib in grote, diepe gaten in de grond te dumpen, kalk toe te voegen en de gaten vervolgens af te dekken. Maar aan deze ‘traditionele’ methode kleven risico’s: de bodem en het grondwater kunnen ernstig vervuild raken. Dat is slecht voor de natuur, maar ook voor de gezondheid van de mensen die hier leven.

Daarom hebben we deze nieuwe zuiveringsinstallatie gebouwd aan de rand van het kamp. Het gebied waar we het afval zuiveren beslaat zo'n 3.600 m². Belangrijk om te benadrukken: dit is geen waterzuiveringsinstallatie. Ons doel is om de schadelijke bacteriën en pathogenen in het latrine-afval te neutraliseren. Dit proces noemen we ‘hygiëniseren’.’

‘Stap één is het leegpompen van de latrines. Op plekken waar geen vrachtwagens kunnen komen, bijvoorbeeld bij onofficiële schuilplaatsen, gebruiken we draagbare pompen. Het afval wordt vervolgens overgebracht naar een tank, waar we kalk toevoegen. Het mengsel van afval en kalk wordt geroerd, waardoor de pH-waarde stijgt naar 12. In deze basische omgeving kunnen de meeste bacteriën en pathogenen niet overleven. Het afval-kalkmengsel laten we tussen de 48 en 72 uur staan. Tijdens deze ‘rustperiode’ scheidt het afval zich in verschillende lagen: water stijgt naar boven en de compactere substanties zakken naar de bodem. Vervolgens behandelen we elke laag apart.

Het water wordt afgevoerd naar een andere tank, waar het enkele dagen blijft staan totdat de pH-waarde weer neutraal is. Van daaruit stroomt het in infiltratiegreppels die zijn bekleed met grind en stenen, zodat het in de bodem kan filteren. Om wateroverlast te voorkomen, hebben we bananenbomen rond de locatie geplant die tot 200 liter water per dag opnemen. Deze bomen zullen binnenkort eetbare bananen produceren.

Voor het slib richten we ons op droging via een tweestapsproces. Eerst spreiden we het slib uit op droogbedden van zand en grind, die het water door zwaartekracht laten weglopen. Zodra het slib halfdroog is, verplaatsen we het naar een tweede betonnen droogbed om het resterende vocht te verwijderen.

Tot slot testen we een derde stap: verbranding. Het verbranden van het gedroogde slib zorgt ervoor dat eventuele resterende ziekteverwekkers, vooral darmparasieten – helminthen – worden vernietigd. De verbrandingsoven is gebouwd boven een put, waardoor de as eenvoudig kan worden afgevoerd. Zodra de put vol is, kunnen we de as legen en elders begraven of de verbrandingsoven naar een nieuwe locatie verplaatsen.’

‘Het gedroogde restafval is rijk aan nitraten en fosfaten: waardevolle voedingsstoffen voor de landbouw. In theorie zou dit afval dus gebruikt kunnen worden als mest voor landbouwgrond. Maar in deze fase is meer onderzoek nodig om de veiligheid ervan te bevestigen voordat het op grote schaal kan worden toegepast.’

‘Het is de eerste keer dat we deze zuiveringsinstallatie op zo’n grote schaal opzetten. Eerder hebben we dit wel op kleinere schaal gedaan, en altijd tijdens epidemieën. Hier in Tsjaad kan een team van elf mensen nu de ontlasting van 45.000 mensen veilig en milieuvriendelijk verwerken.

Andere organisaties hebben een vergelijkbare werkwijze toegepast. Toch hebben we al veel van dit project geleerd. Bijvoorbeeld hoe we bepaalde delen van de installatie efficiënter kunnen inrichten en hoe we de juiste droogbedden moeten maken voor een optimale waterstroom. Dit project is bovendien uitzonderlijk omdat we niet alleen focussen op sanitaire voorzieningen, maar ook op milieubescherming. Daarnaast verbruiken we weinig energie; alleen brandstof voor de pompen. In de toekomst willen we onderzoeken of we hiervoor zonne-energie kunnen gebruiken. Zodat het zuiveringsproces nog milieuvriendelijker wordt.’