Corona: 3 vragen aan Karline Kleijer, hoofd van onze noodhulpafdeling

Het virus heeft een gigantische impact op ons werk. Het is een uitdaging om onze projecten wereldwijd draaiende te houden. Doordat steeds meer landen besluiten hun grenzen te sluiten, wordt het voor onze internationale medische teams steeds lastiger om onze hulpprojecten te bereiken. Bijvoorbeeld in Jemen. Hier is nog geen enkele coronapatiënt bevestigd, en toch heeft het land besloten om de grenzen te sluiten. Ook voor humanitaire organisaties. De komende weken vinden er onderhandelingen met de autoriteiten plaats om te proberen hier verandering in te krijgen. Ondanks deze beperkingen ligt onze kracht in het feit dat we kunnen vertrouwen op lokaal personeel, dat is zo'n 90% van de medewerkers in het veld.

Ook de aanvoer van geneesmiddelen vanuit onze warenhuizen in Europa wordt steeds lastiger doordat de Europese landen de export hebben geblokkeerd. Dat is echt een van onze grootste zorgen op dit moment, want er zijn miljoenen mensen wereldwijd afhankelijk van onze medische voorraden. Er wordt op hoog niveau overlegd of daar uitzonderingen op gemaakt kunnen worden.

Ook is er een tekort aan beschermende kleding zoals maskers. We maken ons zorgen of we voldoende medische benodigdheden en geneesmiddelen aangeleverd kunnen krijgen om ons werk adequaat te blijven doen.

In principe is een ziekte-uitbraak als mazelen, cholera of corona in grote lijnen hetzelfde. Mensen worden ziek en melden zich. Die behandel je uiteraard. Maar even belangrijk bij dit soort besmettelijke ziektes is het stoppen van de overdracht naar andere mensen. Van wie heeft de patiënt de ziekte gekregen? Wie is er nog meer besmet in zijn of haar omgeving? Dit zien we bij zowel mazelen als bij ebola. Wat het coronavirus nu nog lastig maakt, is dat de uitbraak alleen te bestrijden is door de besmetting te voorkomen van persoon op persoon. Er zijn nog geen vaccins om mensen te beschermen tegen het krijgen van corona. Ook hebben we nog beperkte kennis over dit nieuwe virus. We weten nog niet hoe het zich zal verspreiden in tropische gebieden, of wat het effect is op mensen die ook andere ziektes hebben zoals malaria, mazelen, aids of tuberculose, die enorm veel voorkomen in landen waar we werken.

Uit ervaring weten we dat vertrouwen in de aanpak van de gezondheidsautoriteiten essentieel is voor de bestrijding van uitbraken. Duidelijke, regelmatige en eerlijke communicatie en begeleiding is nodig. Mensen moeten de kennis krijgen om zichzelf te beschermen. Gezondheidsautoriteiten en overheden moeten luisteren naar de bevolking en hun gevoelens en noden serieus nemen. Een uitbraak bestrijd je samen mét de bevolking, hun mening moet meegenomen worden wanneer je het beleid bepaalt. Daarnaast is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de middelen die nodig zijn voor mensen om zichzelf te beschermen zoals schoonmaakmiddelen en zeep, maar ook inkomen en voedsel, beschikbaar zijn.

Dat wantrouwen jegens de overheid een probleem is, heb ik eerder gezien tijdens de ebolacrisis. Mensen dachten echt dat de ziekte niet bestond, dat het een truc van de overheid was. En zie ze dan maar eens zover te krijgen dat ze preventieve maatregelen treffen. Rekening houden met verschillende culturen en luisteren naar gemeenschappen zijn hierbij belangrijke factoren.

Ook de medische hulpmiddelen die nodig zijn om op een uitbraak als corona te reageren moeten in voldoende voorraden beschikbaar zijn. Niet alle landen hebben de middelen of de ervaring om te zorgen dat er plannen en voorraden klaarliggen. Met de huidige grootte van de wereldbevolking en de hoge mobiliteit zullen pandemieën vaker voorkomen.

Wat daarnaast van cruciaal belang is, is dat ook de ‘gewone’ – dus niet aan het nieuwe coronavirus gerelateerde – medische zorg doorgang vindt. Er zijn nog steeds malariapatiënten, gewonden, vrouwen die moeten bevallen: het is belangrijk dat ook zij de zorg krijgen die ze nodig hebben. Want als die gewone zorg niet doorgaat, bestaat het gevaar dat er door corona veel mensen aan andere ziektes komen te overlijden. We zagen dat ook tijdens de ebolacrisis in West-Afrika. Daar zijn uiteindelijk door het ontbreken van gewone zorg meer mensen aan andere ziektes overleden dan er aan ebola zijn overleden. Dat die gewone zorg snel in het gedrang kan komen tijdens een grootschalige uitbraak van een virus, hebben we recent in Noord-Italië gezien.

Een pandemie kent geen grenzen, en wij ook niet. Onze teams werken nu in meerdere landen in Europa en ver daarbuiten aan het bestrijden van het coronavirus (COVID-19).

We staan ook in nauw contact met de Nederlandse overheid. Mocht onze hulp hier nodig zijn, zullen wij zeker ook hier aan de slag gaan. Vooralsnog is deze hulp nog niet gevraagd.

Volg de laatste ontwikkelingen over onze hulp wereldwijd op onze Twitter. Onze teams doen er alles aan om ervoor te zorgen dat de meest kwetsbare mensen de medische zorg krijgen die zij nodig hebben.