Longontstekingsvaccin moet betaalbaar blijven

‘Elke dag zien de dokters en verpleegkundigen van Artsen zonder Grenzen het nodeloos verlies van levens doordat extreme winst boven het belang van volksgezondheid wordt gesteld,’ verklaart Thierry Coppens, directeur van Artsen zonder Grenzen in Zuid-Korea. ‘Zuid-Korea zou een heel goed land zijn om betaalbare longontstekingsvaccins van hoge kwaliteit te produceren. Maar de monopoliepositie van Pfizer met zijn patent staat dit in de weg.’

Deze juridische stap in Zuid-Korea van Artsen zonder Grenzen volgt in een lijn van wereldwijde acties om Pfizer’s patent op het PCV-13 vaccin aan te vechten. Met als doel dat er meer betaalbare versies van het longontstekingsvaccin komen doordat meer fabrikanten dit vaccin kunnen ontwikkelen en produceren. Kortom: eerlijke prijzen. Want zonder patent is dat mogelijk. En kunnen veel meer kinderen dit levensreddende vaccin krijgen. Vorig jaar heeft Artsen zonder Grenzen in Korea protest aangetekend tegen verlening van het vaccin aan Pfizer. Het Europees patentenbureau (EPO) heeft het patent van Pfizer ingetrokken. Ook in India vecht Artsen zonder Grenzen het verleende patent aan. Deze week vindt de hoorzitting plaats.

De hoge prijzen van monopolisten Pfizer en GSK is de grootste reden dat maar 1 op de 3 landen het longontstekingsvaccin in hun landelijk inentingspakket kunnen opnemen. Hoge vaccinprijzen leiden er ook toe dat het 68 keer zo duur is dan in 2001 om het door de Wereldgezondheidsorganisatie aanbevolen inentingspakket toe te passen. Veel landen zijn nu afhankelijk van financiële steun van de Gavi-alliantie. Maar voor ruim 20 landen zal die steun de komende jaren vervallen. En daarmee verliezen miljoenen kinderen hun kans op dit vaccin. Het is niet publiek bekend wat de prijs is voor welk land of wat de kostprijs is om het te maken. Artsen zonder Grenzen heeft het effect van hoge prijzen op toegang tot vaccins onderzocht.

‘Een van de andere problemen van patenten is dat het ‘evergreening’ stimuleert,’ aldus Leena Menghaney, die Artsen zonder Grenzen in India vertegenwoordigt voor het patentenbureau en het gerechtshof. Evergreening is het maken van kleine aanpassingen om zo het medicijn als nieuw te presenteren en daarmee bredere productie van het geneesmiddel tegen te houden. ‘In dit geval gaat het om het toevoegen van serotypes aan een al 7-voudig vaccin zonder dat het enige technologische verbetering inhoudt. Het is gewoon een manier voor Pfizer om hun monopoliepositie te verlengen nog eens met 8 jaar te verlengen, dus tot 2026. Door zo’n patent te verlenen en daarmee toe te geven aan de druk die de farmaceutische industrie uitoefent, doen ze dit over de hoofden van mensen.’

Het Europese patentenbureau verwierp de patentaanvraag op PCV13 van Pfizer. In China verwierp het staatsbureau intellectueel eigendom de patentaanvraag ook: het vaccin van Pfizer voldeed niet aan de innovatiecriteria. In eerste instantie verwierp Zuid-Korea in 2012 de patentaanvraag van Pfizer, maar kende het nadat de fabrikant de aanvraag opnieuw indiende in tweede instantie toe. Een Koreaanse vaccinproducent vocht daarop de patenttoekenning aan bij het Koreaanse patentenbureau. Artsen zonder Grenzen heeft daarop een officiële brief ingediend om zijn initiatief te steunen.

Hoe zit het en waarom zet Artsen zonder Grenzen zich in voor eerlijke prijzen van het longontstekingsvaccin?