Noodsituatie Moria: kom samen met ons in actie

Mohammed, Tarik, Ahmed en Abbas uit Latakiyah, Syrië waar de oorlog volop woedt, zijn net aangekomen op Lesbos. Hun boot, waarin ook gezinnen met kleine kinderen zaten, kapseisde. Ze werden gered door de kustwacht en vervolgens naar kamp Moria gebracht. In hun natte kleding gingen ze op zoek naar een onderkomen. Overal staan vuilnishopen en poelen vuil water. ‘Vanuit de boot dacht ik “Wat een mooi eiland.” Maar dit kamp is vreselijk.’ Onze teams verlenen vanaf juli 2015 medische noodhulp op Lesbos.

Onze teams zien op Lesbos een groot groeiend aantal vluchtelingen aankomen. In de haven bieden ze hulp in een camper die is ingericht als mobiele kliniek. Er is een tekort aan water, onderdak, hygiënische voorzieningen en voedsel. Doordat de registratie niet snel genoeg gaat gezien de vele vluchtelingen die aankomen, kunnen mensen niet doorreizen. Dit leidt tot spanningen. In een poging om dit op te lossen, worden extra veerboten ingezet om mensen van het eiland af te halen. Onze teams waarschuwen dat dit opnieuw kan gebeuren als er niet groots wordt opgeschaald.

Ruim duizend mensen wachten in de stromende regen bij het registratiepunt in Moria, zonder enige vorm van beschutting en zonder eten of water. ‘We hebben zwangere vrouwen en kinderen dagenlang in de rij zien staan, voeten in de modder, doorweekt vanwege de regen,’ zegt projectcoördinator Yves Wailly. In één dag alleen al hebben onze teams 53 mensen behandeld, waarbij 7 mensen symptomen van onderkoeling en uitputting vertonen.

Samos is het tweede eiland, na Lesbos, waar de meeste vluchtelingen vanuit Turkije aankomen. Onze teams werken er sinds oktober 2015 en bieden medische hulp als mensen aankomen en in de havenstad Vathy. In de haven leven vooral Syrische vluchtelingen, anderen worden opgevangen in een kamp in de stad zelf. Het moeilijkste na de oversteek is de lading papieren die ze moeten invullen, en dat ze moeten wachten zonder iets nuttigs te kunnen doen, zegt een van de vluchtelingen.

Op 18 maart 2016 sluit de Europese Unie een migratiedeal met Turkije. Registratiecentra op de Griekse eilanden Lesbos, Chios, Leros en Samos worden omgebouwd tot afgesloten detentiecentra met dubbele metalen hekken en prikkeldraad. Zij worden gerund door het Griekse leger en de politie. In het detentiecentrum op Samos, oorspronkelijk opgericht als registratiecentrum, worden ruim 700 asielzoekers, waaronder vele vrouwen en kinderen, vastgehouden.

Een ijskoude winter heerst door heel Europa. In kamp Moria is het extreem koud, modderig en nat. Veel tenten zijn bezweken door het gewicht van de sneeuw en de kracht van regenbuien. Het kamp is moeilijk begaanbaar.

Onze teams brengen een rapport uit waarin we stellen dat de situatie op de Griekse eilanden tot grote psychische problemen leiden voor de mensen. ‘Mijn dochter is vijf jaar oud. Ze praat nauwelijks meer. Mijn man kan niet slapen. Ik tob ’s nachts: wat gaat er met ons gebeuren? Wat hadden we anders moeten doen? Soms schud ik over mijn hele lijf. De stress, de angst, het verdriet. Het is teveel…’vertelt een vrouw (30) uit Afghanistan aan onze psycholoog op Lesbos. Het is ons vierde rapport over de situatie van de mensen op de Griekse eilanden in twee jaar tijd.

Voor de tweede winter op rij zitten duizenden mannen, vrouwen en kinderen vast in ellendige omstandigheden. ‘In Lesbos zitten gezinnen die pas zijn aangekomen uit landen als Syrië, Afghanistan en Irak samengepakt in kleine zomertenten, in de regen en kou. Ze kunnen zich met moeite warm en droog houden,’ aldus projectcoördinator Aria Danika. Ook mentaal gaat het slecht met mensen: ‘Elke dag behandelen we 10 patiënten met acute psychische problemen, onder wie heel wat mensen die een zelfmoordpoging achter de rug hebben of zichzelf hebben verminkt.’ Alle kampen op de Griekse eilanden zitten permanent overvol.

Het aantal mensen op de eilanden is sinds 2016 niet meer zo hoog geweest: 30.000 mensen. Ruim 2.500 mensen moeten met voorrang overgebracht worden omdat ze in kwetsbare toestand verkeren. De Afghaanse Fatima (9) is er één van. ’s Nachts huilt ze vaak, vertelt haar vader. Ze kan niet lopen sinds ze gewond raakte, haar vader draagt haar overal naartoe. ‘Het was 2015, Fatima was buiten en de kracht van de explosie wierp haar naar de andere kant van de straat. Haar broertje van 4 overleed.’

Er zijn zo’n 5.000 kinderen in kamp Moria, ongeveer de helft van alle inwoners. Waarvan 747 minderjarigen zonder volwassene die voor hen zorgt. ‘Kinderen hebben nachtmerries. Ze durven niet uit hun tenten te komen en trekken zich terug van het leven in het kamp. Er zijn kinderen die niet meer praten. Om blijvende psychologische schade te voorkomen, moeten deze kinderen onmiddellijk uit het Moria-kamp, van Lesbos af, worden weggehaald,’ zegt Katrin Brubakk, teamleider psychologische hulp.

We maken ons ernstige zorgen om tientallen kinderen in kamp Moria op Lesbos met chronische en levensbedreigende ziektes. Ziektes als diabetes, astma, autisme, hartproblemen en epilepsie. De Griekse overheid is op de hoogte van hun situatie, maar ontzegt hen desondanks de mogelijkheid specialistische zorg te krijgen. We roepen Griekenland op de kinderen met spoed naar het Griekse vasteland, of naar andere lidstaten van de Europese Unie, over te brengen.

Een eerste inwoner van het Griekse eiland Lesbos is besmet met het coronavirus. Er bevinden zich op het eiland op dit moment ruim 20.000 mensen in het overbevolkte kamp Moria. 40% van hen is kind. We maken ons zeer grote zorgen over wat er gebeurt als het virus het overvolle Moria bereikt. Moria wordt hermetisch afgesloten. Vanaf half maart mogen er nauwelijks meer mensen het kamp uit.

Mensen zitten nu al sinds maart 2020 opgesloten in het kamp. Ondanks het feit dat de lockdown vanwege corona (COVID-19) voor iedereen in Griekenland is opgeheven, zitten de mensen in kamp Moria nog steeds opgesloten onder vreselijke omstandigheden. Waarom? Dat is onduidelijk. Er zijn nul mensen besmet met het coronavirus (COVID-19) en toch blijft de lockdown in het kamp van kracht. Zwangere vrouwen, getraumatiseerde kinderen en slachtoffers van martelingen zitten nog steeds vast in het kamp. Dit heeft een negatieve impact op hun gezondheid en geestelijk welzijn. De spanningen in het kamp lopen op.

Het door onze teams opgezette COVID-19 isolatiecentrum op het Griekse eiland Lesbos, is onder dwang van de lokale Griekse autoriteiten gesloten. ‘Het is verbazingwekkend dat lokale autoriteiten ons belemmeren terwijl we kwetsbare mensen proberen te beschermen,’ zegt Stephan Oberreit, onze projectcoördinator in Griekenland.

In de nachten van 8 en 9 september breken meerdere branden uit in kamp Moria. De week ervoor is corona (COVID-19) hier voor het eerst uitgebroken. Het hele kamp, en het gebied eromheen is afgebrand. ‘We zagen hoe het vuur zich over Moria verspreidde. En hoe de brand de hele nacht woedde. Alles stond in vuur en vlam. Mensen renden massaal alle kanten uit om van het inferno weg te komen. Bange kinderen, ouders totaal in shock. We zijn druk bezig om de mensen te helpen,’ vertelt Marco Sandrone, van ons team op Lesbos.