Update 2020/2021: een jaar als geen ander. Waar staan we nu?

We hanteren bepaalde richtlijnen om deze keuzes te maken. Daarbij kijken we bijvoorbeeld naar waar de mensen het meest kwetsbaar zijn. Ook onderzoeken we waar wij als medische noodhulporganisatie het grootste verschil kunnen maken. Soms wordt dit ook in samenspraak met andere organisaties bepaald.

Dat klopt inderdaad, helaas. Wij zijn eigenlijk permanent bezig om aandacht te vragen voor de misère van mensen in landen waar veel mensen wellicht nog nooit van hebben gehoord. Als er geen relatie is tussen jou en de mensen in die gebieden, ben je wellicht ook minder geneigd om ze te helpen. Door deze problemen kenbaar te maken en er aandacht voor te vragen hopen wij dat mensen zich meer identificeren met de mensen in crisissituaties. In de hoop dat we hierdoor meer mensen kunnen helpen dankzij donaties.

Soms duurt een humanitaire noodsituatie lang en verbeteren de omstandigheden niet. Dit is onder meer het geval in Democratische Republiek Congo (DRC) waar we al meer dan 20 jaar op de een of andere manier hulp verlenen. Niet lang blijven is geen doel op zich, dus als de noden onder de bevolking onverminderd hoog blijven, zoals in DRC, dan blijven wij deze mensen hulp bieden.

Dat is lastig te zeggen. We vinden het belangrijk om mensen en kinderen te helpen die anders geen medische zorg zouden krijgen. Zorgelijk is vooral de situatie van veel kinderen op de Griekse eilanden. Onze teams in Lesbos behandelen kinderen die hun jeugd hebben verloren, die niet meer spelen, niet meer praten en in sommige gevallen zelfs zijn gestopt met eten. Het aantal zelfmoordpogingen neemt toe, zelfs onder kinderen van nog geen 10 jaar. Vanuit onze kinderkliniek verlenen onze teams psychische zorg aan deze kinderen.

Voor het antwoord op deze vraag verwijzen we graag door naar: www.artsenzondergrenzen.nl/projecten. Hier vind je alle informatie over de hulpverlening van onze teams in verschillende landen.

We bieden hulp aan vluchtelingen wereldwijd. Dat niet overal evenveel media-aandacht voor is, heeft daar geen invloed op.

We bieden specifiek ook medische en psychosociale hulp aan groepen die vergeten dreigen te worden: zoals ouderen, daklozen, migranten en andere kwetsbare groepen. Mobiele teams trekken naar afgelegen gebieden om te zorgen dat ook deze mensen hulp krijgen.

We zijn actief betrokken bij gesprekken over de verdeling van vaccins. Onder andere met de Wereldgezondheidsorganisatie. Ook roepen we overheden op om voorwaarden te stellen aan het geld dat ze investeren in farmaceutische bedrijven. Belangrijk is bijvoorbeeld het delen van kennis met andere producenten, transparantie in kosten en het garanderen van een eerlijke prijs voor het uiteindelijke product. Dit voorkomt de vorming van monopolies, waardoor farmaceuten buitensporige bedragen kunnen vragen voor hun vaccin. Mensen in veel landen waar wij werken dreigen hierdoor buiten de boot te vallen.

Als we het coronavirus willen stoppen, moet het wereldwijd bestreden worden. En dat betekent dat iedereen een coronavaccin moet kunnen krijgen. Ongeacht waar je woont, of hoeveel geld je verdient. Positief nieuws is dat Ghana onlangs de eerste levering vaccins heeft ontvangen uit het Covax-programma. Een initiatief van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de internationale organisatie Gavi om landen gelijke toegang te geven tot vaccins.

Meer lezen over dit onderwerp? In 5 punten: een betere verdeling van coronavaccins

Onze teams zijn actief in meer dan 70 landen. We zijn dus goed op de hoogte van waar wereldwijd de grootste behoefte aan is. Daar passen wij onze hulpverlening op aan. Veel corona-gerelateerde activiteiten zijn inmiddels opgenomen in onze reguliere hulpverlening. Denk hierbij aan infectiepreventie en –bestrijding. Zo werken onze teams er hard aan om ook andere essentiële hulpverlening draaiende te houden. Want COVID-19 is niet het enige probleem dat wereldwijde aandacht nodig heeft.

Zelf hebben wij op dit moment geen beschikking over coronavaccins. Of wij betrokken zullen worden bij vaccinatiecampagnes, hangt af van overheden. We pleiten op dit moment voor een eerlijke verdeling van coronavaccins tegen betaalbare prijzen. Op deze pagina lichten wij toe wat er aan de hand is en wat er volgens ons anders moet: www.artsenzondergrenzen.nl/coronavaccins

Door corona zien we dat de kosten voor medisch materiaal enorm is gestegen. Echter, we zijn ook erg onder de indruk van onze achterban. We hebben in 2020 een kleine stijging (2 procent) van het aantal donaties gezien en ook het gemiddeld giftbedrag was iets hoger. Op de langere termijn hopen we op de steun van onze achterban te kunnen blijven rekenen.

Deze problemen kunnen ontstaan doordat een gemeenschap andere prioriteiten heeft dan de hulpverleners. Het kan bijvoorbeeld zijn dat malaria in een getroffen gebied een enorm probleem is, waar veel kinderen aan overlijden. Het is dan aan ons om te kijken hoe we ook dat probleem aan kunnen pakken. Niet alleen ebola. Daarnaast is het belangrijk om het vertrouwen van de bevolking te krijgen in de behandeling met medicijnen en vaccinaties tegen ebola. Als een gemeenschap zich betrokken, gehoord en gesterkt voelt, zal een ebola-aanpak waarschijnlijk goed verlopen. Maar als mensen het gevoel hebben dat ze buitenspel worden gezet, ontstaan problemen. Dat weten we uit ervaring.' De oplossing is het gesprek aangaan met de mensen. Samen kijken waar de behoeften liggen, en actie ondernemen op de grootste prioriteiten en werken aan het draagvlak. Alleen dan krijg je ebola onder de knie en beperkt de kans op conflicten.

Meer informatie lees je in dit artikel: Waarom was er zoveel woede richting onze hulpverleners?

Na vijf jaar is in Guinee opnieuw ebola uitgebroken. We houden de situatie goed in de gaten. Er zijn een aantal belangrijke verschillen bij de aanpak van deze uitbraak, ten opzichte van de grote West-Afrikaanse epidemie die duurde van 2013 tot 2016.

Ten eerste is de bevolking zich nu erg bewust van de ziekte, en de gevaren ervan. Hetzelfde geldt voor de omliggende landen. Guinee hanteert een streng grensbeleid, wat de verspreiding van ebola afremt. Ook worden er contactonderzoeken uitgevoerd, om mensen op te sporen die mogelijk in contact zijn geweest met iemand die ebola heeft. En ontzettend belangrijk: er is op dit moment zowel effectieve medicatie als een vaccin beschikbaar.

Lees voor meer informatie: 5 vragen over de nieuwe ebola-uitbraak in Guinee

Het is niet altijd makkelijk. Soms zien we mensen die moeten leven in vreselijke omstandigheden. En kinderen die ziek zijn en moeten overleven in een oorlog. Maar we focussen ons juist op wat we kunnen betekenen voor deze mensen. Als we zien hoe een doodziek kind dat een ziekenhuis binnen wordt gebracht na een aantal dagen weer gezond het ziekenhuis verlaat. Als we andere organisaties overtuigen om ook hulp te komen verlenen. Of als landen op den duur zelf weer in staat zijn om de zorg voor de bevolking op zich te nemen. Daar doen we het voor. Dat zorgt ervoor dat we gemotiveerd blijven.

Marcella Kraaij, landencoördinator Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR), legt uit: "Het leven is ingewikkeld. Het is zo dat ik vaak dingen zie gebeuren waarvan ik denk hoe kunnen mensen elkaar dat soort dingen aandoen. Daar word ik zeker niet blij van. Maar woede, dat ligt ingewikkeld. Want als je kijkt naar individuele verhalen van mensen dan snap je soms ook wel weer hoe mensen in bepaalde situaties terecht komen. Soms is het verschil tussen een gewone burger of lid van een of andere gewapende groep (formeel of informeel) zijn, een vrij dunne lijn. Het is niet alsof heel veel mensen veel andere opties hebben. Ik probeer dus gewoon naar de mensen te blijven kijken en naar de positieve kant van dingen. Het is natuurlijk in en in triest als je kijkt naar een land als CAR waarbij mensen al decennialang met heel veel geweld en conflict en armoede te maken hebben. Dat blijft triest maar ik focus me liever op de positieve dingen dan daar individuele mensen verantwoordelijk voor te stellen."

Marcella Kraaij, landencoördinator Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR): "Het is natuurlijk wel een beetje gek inderdaad als je op missie bent geweest, en ik ben een maand of 9 in een land geweest waar je heel veel armoede ziet, om dan weer terug te komen in NL. Soms vind ik het best lastig als ik een supermarkt binnenloop en je ziet daar rijen met soorten yoghurt en kaas en dat soort dingen. Tegelijkertijd ben ik dan natuurlijk ook weer blij om thuis te zijn en om een lekker bakje koffie te kunnen drinken. Dus ja, het is iets waar je mee te maken hebt en ik denk dat met de jaren toch een soort van gewenning is om je aan te passen. Flexibiliteit hebben is een van de meest belangrijke dingen als je voor Artsen zonder Grenzen werkt. Dat geldt zowel voor je werk, want er gebeuren elke dag wel dingen die onverwacht zijn en je bent natuurlijk op een plek die onbekend is voor je. Dus die flexibiliteit heb je in het werk nodig, maar ook als je weer thuiskomt. Dat je dan toch weer op de een of ander manier die knop omzet en denkt oké dit is hoe het nu thuis is en dan daar weer mee door gaat."

De veiligheid van onze hulpverleners staat bij de keuzes die we maken altijd voorop. We zouden nooit onnodige risico’s nemen. Al onze keuzes wegen we zorgvuldig af. Maar het klopt inderdaad dat we soms naar gebieden gaan waar andere organisaties niet heen gaan. Dat heeft onder andere te maken met ons uitgebreide, internationale netwerk, de drive om mensen in nood te helpen en de acceptatie van onze medische activiteiten doordat we neutraal zijn. We hebben geen dubbele agenda, dat is belangrijk om toegang te krijgen.

Zoals hierboven beschreven klopt het dat wij soms als laatste organisatie ergens overblijven. Dat kan te maken hebben met het krijgen van toegang tot een bepaalde plek. Of kennis en informatie over een bepaalde situatie. Toch hebben ook wij onze veiligheidsprotocollen, die we strikt handhaven.

Zeker. Maar liefst 80% van al onze medewerkers in hulpprojecten wereldwijd, is afkomstig uit het land waar ze zelf hulp verlenen.

Gezien veel hulpverleners afkomstig zijn uit het land waar zij hulp verlenen, vormt taal geen probleem. Daarnaast werken we in veel van onze projecten met tolken en zogeheten cultural mediators.

Artsen zonder Grenzen heeft een eigen gezondheidsdienst. Deze coördineert en verzorgt de fysieke, mentale en psychosociale zorg voor de lokale en internationale hulpverleners. Onze gezondheidsdienst is 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar voor onze mensen. Zowel fysieke als mentale zorg wordt zoveel mogelijk ter plaatse geboden.

Voordat hulpverleners naar een van onze projecten vertrekken, vindt een zorgvuldige selectie plaats. Na een eerste selectie krijgen alle medewerkers een uitgebreide medische en psychologische briefing. Hierin wordt per persoon uitgebreid ingegaan op de risico’s van een bepaald project. Het kan hier inderdaad gaan om ziektes. Onze hulpverleners worden uitgebreid gebriefd over de betreffende ziekte, de ziekteverschijnselen en het voorkomen van persoonlijke besmetting. Indien nodig dragen onze medewerkers persoonlijke beschermingsmaterialen. Bij terugkomst worden alle medewerkers persoonlijk medisch en psychologisch opgevangen door een speciale medewerker.

Het vermijden van complicaties en preventie van ziekten is een belangrijke taak. Zo krijgen alle kinderen bij de mazelenvaccinatie ook vitamine A, om oogcomplicaties te vermijden.

Schoon water is niet de oplossing voor alles, maar zonder schoon water geen medische behandelingen en geen bestrijding van ziekten als cholera of ebola. Alles begint met schoon water. Onze water-en-sanitatie specialisten werken hier keihard voor. Hier lees je er meer over.